Saxforum

Spelen => Techniek => Topic started by: drietenor on 29 March 2021, 13:44:42

Title: Een kleine geschiedenis van de boring
Post by: drietenor on 29 March 2021, 13:44:42
De saxofoon is een conisch instrument, met wat kleine afwijkingen bij de hals en de beker. Je ziet in de geschiedenis van het instrument wat variaties in de boring die in centimeters niet groot zijn maar wel grote verschillen in sound geven. En vaak ook grote discussies wat nu beter is.

Het resultaat van die discussies hangt sterk af van de uitgangspunten. Om dit toe te lichten een kleine geschiedenis van de boring in de klassieke saxofoon.

De oorspronkelijke alt saxofoon van Sax heeft een wat grotere dan de tegenwoordige instrumenten. Later maakte hij een alt saxofoon die iets nauwer was en tegelijkertijd maakte hij zijn tenor saxofoon wat weider. Kleine verschillen maar de alt kreeg een iets scherpere klank en de tenor een iets minder scherpe klank.

Sax maakte ook een saxhoorn, een messing blazer, ook wel foutief koper blazer genoemd, met een boring die iets kleiner is dan die van de engelse euphoniums. Hij is ook iets scherper van geluid, maar het is geen groot verschil.

Rond het begin van de vorige eeuw merkte Rascher dat de kamers van de mondstukken en de boring van de saxofoon steeds nauwer werden. Hij propageerde een retro klassieke manier van spelen op mondstukken met een grote kamer en op saxofoons met een wijde boring (Bueschers). Er bestaat nog steeds een Rascher kwartet gebaseerd op deze uitgangspunten.
Het grootste gedeelte van de klassieke wereld  speelt op nauwere boringen en kleinere mondstuk kamers. Ze spelen wel allemaal met de onderlip over de tanden en vaak weinig reflectoren op de pads. Dit om zo veel mogelijk demping van de schrille boventonen te krijgen.

Als je met een wijde boring even hard speelt (in meetbaar volume) als op een smalle boring dan heb je de minste boventonen bij de wijde boring.
Als je met dezelfde kracht op een saxofoon met een wijde boring speelt als op een saxofoon met een smalle boring dan heb je de meeste boventonen bij de wijde boring.

Dit lijkt tegengesteld maar de clou is dat de wijdere boring efficiënter lucht omzet in volume en het hogere volume gepaard gaat met meer boventonen. Dus afhankelijk van volume, mate van demping, vorm van de saxofoon, mondstukken en riet kan je elk verschil tussen smalle en wijde boring “bewijzen”.

Dat maakt de discussies een stuk gemakkelijker, maar niet noodzakelijk juist.
Title: Re: Een kleine geschiedenis van de boring
Post by: Tom van Veen on 02 April 2021, 11:25:29
Interessant stuk! Bedankt voor de bijdrage.


Sent from my iPhone using Tapatalk
Title: Re: Een kleine geschiedenis van de boring
Post by: Windbuil on 03 April 2021, 12:24:30
Ik kon vijf(!) nekken van verschillende fabrikanten proberen op mijn Conn Transitional anno 1932. De aanwezigheid van meer boventonen in het klankbeeld t.o.v. de orginele nek was opmerkelijk. Zelfs de Griekse houten nek produceerde veel hoog in het geluid.
Title: Re: Een kleine geschiedenis van de boring
Post by: drietenor on 04 April 2021, 08:07:09
Dat is een interessante waarneming. De oude Conns komen uit een tijd dat er, vooral in de klassieke muziek, heel weinig boventonen in het geluid zaten. In dit YouTube filmpje:

https://www.youtube.com/watch?v=c3e48Z3IbDw

Proberen ze ook verschillende nieuwe nekken op een transitional Conn. Volgens mijn oren geven alle nieuwe nekken hier ook meer boventonen.

Nu is het bij nekken niet alleen de boring die de boventonen bepalen. De hoek waarin de nek overgaat in de tenon is ook belangrijk. Mijn ervaring met Duitse saxofoons is dat je de minste boventonen krijgt als de nek recht in de tenon gaat. En bij de Conns is dat inderdaad het geval.
Title: Re: Een kleine geschiedenis van de boring
Post by: drietenor on 04 April 2021, 09:33:01
Als een nagedachte over de boring van de nek:

Als de nek direct taps begint geeft dat meer boventonen. Er zijn experimenten geweest waarbij de hoeveelheid boventonen wordt verminderd door het eerste stukje van de nek omgekeerd taps te maken. Daar is verder nooit wat mee gedaan voor zover ik weet. De meeste nekken beginnen recht, behalve die van de baritons, die beginnen meestal taps.