hoge gis 'blaast onder'

[Govert]

Goedendag! Ik hoop dat jullie me kunnen helpen met het volgende probleem. Long read, want ik wil het zo goed mogelijk uitleggen. Ik heb sinds kort een Selmer Alt Reference 54 - jippie! In grote lijnen als een klein kind zo blij... Maar een ding zit een beetje tegen: de hoge gis heeft de neiging aan te spreken in het lage register. De feiten:

• De sax is in uitmuntende staat. Hij is een aantal jaren oud, maar door de vorige eigenaar weinig bespeeld. Ook heeft afgelopen week een professionele reparateur ernaar gekeken (Jan Slot in Utrecht, waar ik op zich toch altijd wel een goede indruk van heb). Hij constateerde dat het toongat van het oktaafklepje op de body wat verstopt zat, en dat heft hij schoongemaakt. Daarmee was het probleem volgens hem weg. Volgens mij niet... Wel heeft hij nog een ander polster (lage es) vervangen, maar daar had ik nog niet eens een probleem geconstateerd en ik kan me niet voorstellen dat die klep her voor dit probleem iets toe deed of doet. Maar laten we dus aannemen dat de sax in elk geval op het gebied van 'gewone lekvrijheid' tiptop in orde is.
• Mijn embouchure. Niemand is perfect en zeker ik niet, maar ik denk niet dat het hier echt aan ligt. Zonder de oktaafklep te gebruiken kan ik vrijwel alle tonen tussen (geschreven) d' en c"  aanblazen in zowel het lage als het hoge register (dan wordt het dus d" tot c'"). Waarbij de betreffende gis dus in het hoge register moeilijker aanspreekt. Als ik de gis met oktaafklep speel, krijg ik hem op zich met weinig moeite gewoon in het hoge register aan de praat, maar ik voel dat hij instabiel is, en ik kan hem dus (met ingedrukte oktaafklep!) naar het lage register laten 'vallen'. Nou zou je zeggen: ok, gewoon flink oefenen zodat je dus gewoon dat hoge register aanspreekt. Ja, klopt helemaal... maar: soms kom je in de muziek dingen tegen die hier dan dus een probleem worden. Bijvoorbeeld een oktaafsprong omhoog vanaf de lage gis; dan spreekt die hoge gis dus echt moeilijker aan. Kun je mee leren leven, maar ik geloof dat ik het toch eerst nog even als een saxtechnisch probleem wil aanvliegen dat mogelijk op te lossen is.
• Het mondstuk. Ik heb het probleem zowel op mijn Selmer Concept mondstuk als op mijn Berg Larsen SMS/2/90.
• Het riet. Ik speel in de regel op Vandoren Classic 2.5 en 3. Ik heb hier nog niet echt verschil tussen gemerkt, althans wat betreft dit probleem.

Iemand een idee? Veel dank!



[/list]

[Windbuil]

Opent de oktaafklep voldoende?
Opent de Gis-klep voldoende?
Is het gat in het oktaafbuisje wijd genoeg?

[Govert]

Hoi Windbuil,
Dank voor je antwoord! Ik zou wat betreft de kleppen zeggen van wel, maar hoe meet ik dat? Gisklep gaat op het oog wel echt een flink eind open, en het oktaafklepje kan volgens mij ook niet echt verder. En het gat in het oktaafbuisje: geen idee. Ook daar: hoe meet ik dat? Kan hem best uitboren met de Dremel om het te proberen, maar dat is me iets te onomkeerbaar...
Groet,
Govert

[Maceo]

Ik lees een aantal tegenstrijdigheden in je verhaal.
Hoe lang speel je sax?

[Govert]

Een jaar of 25... Wat zijn de tegenstrijdigheden die je leest? Dan heb ik het mogelijk niet goed uitgelegd...

[Windbuil]

Hoi Windbuil,
Dank voor je antwoord! Ik zou wat betreft de kleppen zeggen van wel, maar hoe meet ik dat? Gisklep gaat op het oog wel echt een flink eind open, en het oktaafklepje kan volgens mij ook niet echt verder. En het gat in het oktaafbuisje: geen idee. Ook daar: hoe meet ik dat? Kan hem best uitboren met de Dremel om het te proberen, maar dat is me iets te onomkeerbaar...
Groet,
Govert

Het gaatje met een Dremel te lijf gaan is te rigoureus. Dat kan je beter (laten) doen met conische ruimer. Enn echt onomkeerbaar is het niet hoor. Als het middel erger blijkt als de kwaal kan je altijd een busje in (laten) brengen.
Het naar beneden willen, doet 'ie dat bij elke geluidssterkte?

[Govert]

Ah gelukkig, ik was toch van plan de Dremel weg te houden bij mijn toeter Maar dat klinkt dan toch als een klusje voor de vakman/-vrouw. Zal eens kijken of ik weer eens ergens langs kom (woon niet echt in de buurt bij vaklui, helaas).

Ja, zo uit mijn hoofd zeg ik dat hij het bij elke sterkte doet, maar daar zou ik nog eens extra op kunnen letten.

[Windbuil]

Zoals je zult weten steekt het oktaafbuisje een eindje de saxofoon in. Probeer of je dat buisje wat kan verlengen door met een pincet een stukje plasticslang op het buisje te schuiven. Wordt het verschijnsel daarna erger?

[Govert]

Ok, ik denk dat ik het heb gevonden! Toch gewoon het corpus-oktaafklepje dat niet genoeg opende. Op het oog leek het ver genoeg open, iets van 2,5 mm, maar niet echt nagemeten. Maar nadat ik allerlei speling heb weggewerkt, blijkt hij toch nog een halve millimeter verder open te kunnen, iets van 3-3,5 mm. Dat maakt een hoop verschil! Nooit gedacht...

Volgens de boekjes (lees: de Haynes Manual van Stephen Howard) moet er ietsjes speling zitten tussen de oktaafklep-halspin en de ring van de hals-oktaafklep. Die zat er inderdaad, maar het leek erop dat de corpus-oktaafklep daardoor minder dan maximaal openging. Eerst uitgeprobeerd met wat plakband op de pin, zodat die speling minder werd, en dat leek veelbelovend. Daarna dus de stoute schoenen aangetrokken en de hals-oktaafklep bijgebogen. Na wat plussen en minnen leek het probleem toch heel redelijk verholpen! Het enige is dus dat ik nu geen speling tussen de pin en de ring heb, en dat zou problemen kunnen opleveren als ik de hals er onder een net andere hoek op wil schroeven. Dan kan er druk op komen, en heb je dus een permanent lekkende oktaafklep. Maar voorlopig neem ik maar even voor lief dat ik dat gewoon keurig recht moet doen.

Verder zit er naar mijn smaak nog iets te veel speling op het onderste mechaniek van de oktaafklep. Het hefboompje dat aan de ene kant aan de duimtoets zit, aan de andere kant de hals-oktaafklep activeert, en met zijn as de corpus-oktaafklep-activeert als de g-klep wordt ingedrukt (snapt u het nog?), heeft zichtbaar flinke speling rond de as. Dit levert een duidelijke 'double action' op in de oktaafklep. Ik ga later nog eens kijken of ik (een deel van) die speling eraf kan krijgen, en dan zou het best eens kunnen dat dit het hoofdprobleem was. Kan ik dan de hals-oktaafklep eventueel weer wat meer speling geven, als ik daar tegen problemen aanloop. Maar voor nu is het even goed genoeg.

Overigens had ik ook nog geprobeerd wat met het buisje in het corpus te spelen, maar dat is niet gelukt: bij de Reference (althans mijn exemplaar...) is dat niet echt een buisje, maar meer een soort van dikke popnagel. Ik heb wel geprobeerd daar dus een klein buisje (opgerold plakband) in te schuiven, maar dat kreeg ik toch niet voor elkaar.

Bedankt voor alle tips!

[Maceo]

Goed dat je het opgelost hebt
Maar met deze laatste post, haal je je eigen eerste post onderuit.
Want toen was je sax in uitmuntende staat! zoals je zelf zei.
Zo uitmuntend was het dus niet, iets te voorbarig dus.
En ook was je er zeker van dat het ook niet aan je embouchure kon liggen, beetje tricky, want daar ligt het vaak aan.
Maar het kon alleen maar een van die twee dingen zijn, en niet de overbuurman.
Maar je dacht, iemand van een saxforum in ruste, heeft de eureka oplossing! niet dus. Lag gewoon aan je sax.
Maar je bent nu blij, en daar gaat het om....heel veel gis blaas plezier gewenst!

[Govert]

Dank voor de plezierwensen. Ik haal helemaal niets onderuit. Ik heb precies beschreven hoe het was: de sax was nagekeken door een professionele reviseur, dat mag je 'uitmuntende staat' noemen. En met mijn embouchure had ik ruimschoots controle over wanneer het probleem optreedt en wanneer niet, dus dan mag je ook zeggen dat het niet aan de embouchure ligt. Dan hou je toch een probleem over, waarop 'ga aan je embouchure werken' en 'laat hem nakijken door een profi' niet de zinnige antwoorden zijn. Dus je gaat zoeken, en stelt een vraag op een forum. Nee, ik verwachtte geen eureka-oplossing, maar mede door het zeer zinnige commentaar van Windbuil heb ik het probleem gevonden. Dat lijkt me hier toch precies de bedoeling...

[Windbuil]

Dank voor de pluim op de hoed, Govert!!!

[the martin]

Hulde