Vuistregel voor lipspanning

[emdee]

Van mezelf vind ik dat ik een uitstekende ambjoere( hoe schrijf je dat mwaa) lipspanning heb. Maar daar ik mometeel aan mijn klank werk vrag ik me eigenlijk af wat de ideale lipspanning is.
Is er bv zoiets als een vuistregel dat je ongeacht het mondstuk de lipspannimg moet ophogen totdat de toonhoogte op z'n max is? Als je dan een mondstuk met grotere tipopening hebt kun je dus alleen de toon naar beneden buigen en niet omhoog.
Ik vraag me dit ook af omdat ik momenteel elke dag in de file mondstukoefeningen zit te doen.

[Koen88]

in jouw theorie kan ik me niet vinden, ik speel af en toe zelf ook op een grotere tipopening op alt (Rico Metalite M11) en ik kan de toon ook nog omhoog drijven waar nodig, maar er zijn hier meerdere meningen/ideeën over, maar het beste kun je even nalezen in "the art of saxophone playing" door larry teal

http://www.scribd.com/doc/29052591/Sax-Met-Teal-Larry-The-Art-of-Saxophone-Playing

op pagina 32 begint een hoofdstuk over embouchure (of ammezuur, beide correcte termen volgens wikipedia waarbij de laatste meer een NL'se verbastering is van het franse embouchure, welke je kiest hangt natuurlijk af van je uitspraak)

het boekje is overigens zowiezo een goede bron van info over veel sax dingen... en wordt al jaren hoog aangeschreven door verschillende beroeps artiesten.

[emdee]

Bedankt voor de tip koen. Ik ga het eens lezen. Het is trouwens niet mijn tip maar het kwam uit een Rico masterclass van YouTube. Een professor van Berkeley beweerde daar dat je met een vibrato alleen de toon Naar beneden kunt buigen. Vandaar dat het in me opkwam dat je mischien wel altijd op de max toonhoogte moet zitten

[Koen88]

Bedankt voor de tip koen. Ik ga het eens lezen. Het is trouwens niet mijn tip maar het kwam uit een Rico masterclass van YouTube. Een professor van Berkeley beweerde daar dat je met een vibrato alleen de toon Naar beneden kunt buigen. Vandaar dat het in me opkwam dat je mischien wel altijd op de max toonhoogte moet zitten

ja een vibrato is een ander verhaal, de techniek is om de toon te laten zakken, dit is ook makkelijker natuurlijk.. overigens heb ik zelf ervaren dat de lengte van de baan meer invloed heeft op de ruimte om de toon te laten zakken of omhoogdrijven dan de tipopening.. zo heb ik op mijn eigen mondstuk op alt een vrij lange baan voor alt en hoewel dit een vrij kleine tipopening is (vergelijkbaar met OL 5*) geeft me dit erg veel spelingsruimte... maar ook hier is het makkelijker om de toon te laten zakken, hoewel het wel moeilijker is om `m stemmend te houden, je spanning moet dan heel consistent zijn.

[Windbuil]

......overigens heb ik zelf ervaren dat de lengte van de baan meer invloed heeft op de ruimte om de toon te laten zakken of omhoogdrijven dan de tipopening..... 

Dat (baanlengte is het verschil tussen M en SMS bij Berg Larsen mondstukken.
Voor de belangstellenden: ik heb ter overname een ebo B.L mondstuk voor tsx. Spec.'s: 110/0 M. Verkeerd in staat van nieuw.

[Pieter]

Toonhoogte maak je niet met lipspanning. Je gebruikt je embouchure alleen wanneer je wilt bijsturen en het lukt je niet op een andere manier. Toonhoogte komt van je strottehoofd, das moeilijk en vereist veel oefening, vandaar het veelvuldig gebruik van lipspanning wat echter altijd ten koste van de klankkwaliteit gaat. Vibrato doe je met je onderkaak en zet je boven de pitch

[drietenor]

Een vuistregel voor sopraan heb ik laatst opgezocht (verschillende bronnen), niet geldig voor andere soorten saxofoons.
Een chromatisch stemapparaat is nodig, zodra mondstuk of sterkte riet afwijken de procedure herhalen.

1 Blaas alleen op het mondstuk riet en rietklem, zoek de lipspanning voor een C#
2 stem de sopraan op de (lage) G greep met dezelfde lipspanning uit 1
3 schuif het mondstuk op de kurk tot je klinkend F hebt gevonden
4 controleer welk tonen je allemaal kan krijgen met alleen deze lipspanning
5 als het bereik te klein is neem een lichter mondstuk of riet en ga terug naar 1

Na deze 5 stappen kijk je welke tonen nog niet zuiver genoeg zijn en gecorrigeerd moeten worden.
Correctie met meer lipspanning geeft een dunnere toon en is vaak niet de beste manier.
Hoge tonen kan je goed corrigeren door tijdens het spelen een iets lagere of hogere toon te neuriën met je strottenhoofd (zie Pieter of zoek het verhaal van Santy Runyon en de theremin op). Bij lage tonen kan dat te weinig werken. Hard neuriën is niet handig omdat je het dan te veel gaat horen.

Door continue zachtjes mee te neuriën (of vocaliseren) tijdens spelen kan je niet alleen je toonhoogte bijsturen, maar maak je je toon ook voller. Daarnaast oefen je gelijk je zingen en slaat de toon iets sneller aan.  Denk ook aan de drie O's.

 

[Pieter]

Nee, je moet niet meeneurien, dan ga je "growlen".  Voicing betekent dat je je mondholte vormt naar klanken, maar zonder dat je die klanken daadwerkelijk laar horen. Je bedenkt bv dat je een "O" zegt, je laat je mondholte in die stand staan terwijl je blaast en hoor...je toon zakt. Wat er gebeurt is dat je strottehoofd een lagere klank maakt.

Kijk in de spiegel wanneer je van laag naar hoog speelt. Je ziet dan je adamsappel zich verplaatsen. Dit kun je ook doen zonder instrument of zonder geluid te maken. Hoe beter je dit beheerst, hoe beter je je instrument beheerst.

Lipspanning heeft te maken met klankkwaliteit. Veel spelen en weten wát je wilt. Wil je een fuzzy sound of wil je glad en strak....prima, wanneer je daar bewust voor kiest, zolang je het maar niet "voor het gemak mooi vind".
Effecten zijn alleen maar goed wanneer je ze "aan en uit" kunt zetten.

Ook hier geldt dat een docent onontbeerlijk is, want je hoort zelf wat je wilt horen, je denkt ervan wat je wilt denken, positief of negatief, en je vrienden vinden alles mooi en hebben net zoveel verstand van zaken als jijzelf.

Wil je saxofoon spelen dan zijn 3 zaken erg belangrijk

Gehoor
Strottehoofd
Referentie oftewel beoordelingsvermogen

Drie zaken die zich gedurende de tijd gaan ontwikkelen onder de juiste begeleiding.

[drietenor]

en een saxofoon is ook wel handig.

Je moet inderdaad ver onder het niveau van growlen blijven, tenzij gewenst.
Zo zachtjes dat alleen je onderbewustzijn weet of je werkelijk geluid maakt.

Feedback of het werkt is ook een probleem.
De beste manier om ruzie met musici te krijgen is te suggereren dat ze niet geheel zuiver spelen.
Ook leraren zijn op dat punt niet 100% betrouwbaar, maar ja ....

Dit is geen suggestie dat leraren .....

Lastig om over dit onderwerp geen ruzie te krijgen.

Met een goede chromatische tuner kan je zien of het werkt bij lange tonen.
Voor gebruik in muziek van deze vuistregel heb je een behoorlijk goed gehoor nodig.
...en een saxofoon.


 

[drietenor]

Aangezien het hier over het onderwerp lipspanning gaat maak ik een nieuwe draad over vocaliseren

[Windbuil]

Wat Pieter "Growlen" noemt, heet "Hummen". Growlen is de huig rrrrr.

[drietenor]

Zelf ken ik de flutter tongue als de tong RRR

Wikipedia schrijft hierover

Flutter-tonguing is a wind instrument tonguing technique in which performers flutter their tongue to make a characteristic "FrrrrFrrrrr" sound. The effect is similar to the growls used by jazz musicians.

Dus nu hebben we drie mechanismen om te growlen.

[Pieter]

Naaaaa, daar ben ik het niet mee eens...flutter tongue ]klinkt heel anders, komt ook oorspronkelijk uit de klassieke muziek, maar wordt dan waarschijnlijk weer veel gebruikt in lichte muziek omdat het een beetje lijkt op growlen en schijnbaar makkelijker is.
Wikipedia is niet slimmer of beter dan degene die het geplaatst heeft en daarmee absoluut geen heilige graal.

[Windbuil]

Theo Willemze zegt in zijn boek dat Growlen is wat saxofonisten 'sub' noemen: het geluid waar Ben Webster bekend mee is geworden.

[the martin]

Boeken zijn net wikipedia's