Author Topic: Subtone en openingshoek kleppen  (Read 4541 times)

0 Members and 1 Guest are viewing this topic.

Offline drietenor

  • met dubbele embouchure
  • Member
  • *
  • Posts: 1.793
  • anser custodis animus
Subtone en openingshoek kleppen
« on: 22 February 2021, 12:45:22 »
Een tijdje geleden heb ik een oude van Hall tenor gekocht. Dit is een wat minder bekend Keilwerth stencil dat qua body veel lijkt op de H. Couf Superba I, maar dan zonder gerolde toongaten. Dit is een model voor het huidige topstuk van Keilwerth de SX90.

 De aplicatuur is wat primitiever. Bijvoorbeeld de rechter palm klep voor de Bes bestaat uit een stuk. De belangrijkste reden voor aanschaf was de iet grotere onderste bocht, waardoor de laagste tonen wat minder geknepen schijnen te klinken. Dit laatste kan ik beamen.

Bij het vernieuwen van de polsters bleek het lastig te zijn om de laagste drie noten met subtone te spelen. De toon begon snel te blaffen. Normaal kijk je dan alle polsters na op lekken. Als dat niets oplevert ga je andere dingen uitproberen. Na het verwijderen van de laagste twee kleppen kwam de lage C er goed uit in subtone. Na een tijdje viel het kwartje.

Voor een goede subtone moesten de kleppen iets verder open staan. Door iets van de viltjes tussen klep en kleibeschermer af te halen was het probleem opgelost. De verandering in toonhoogte was niet problematisch.

Op het net bleek dat er mensen waren met de zelfde ervaring en ook mensen met een tegengestelde ervaring. Voor mij werkt het. Het kan kloppen met een stukje van de geschiedenis van de Selmer saxofoons. De Amerikaanse technische openden de kleppen iets meer dan de Franse technici. Mogelijk omdat subtone in de USA veel meer gebruikt werdt in de na oorlogse periode.
De saxofoon is gebaseerd op technologie van 1810

Offline Windbuil

  • Member
  • *
  • Posts: 1.067
  • Gender: Male
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #1 on: 22 February 2021, 16:30:30 »
Interessant bericht, Drietenor. Ik klooi ook vaak wat met kleppen en opening. Na wat ge-experimenteer kwam ik op: 1/4 van de gat-diameter is de licht-hoogte van de klep.
Heb jij een andere benadering indien de fabrieksgegevens ontbreken?
De wetenschap te ontdoen van romantiek is de romantiek van de wetenschap

Offline drietenor

  • met dubbele embouchure
  • Member
  • *
  • Posts: 1.793
  • anser custodis animus
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #2 on: 23 February 2021, 14:46:03 »
De buitendiameter van het toongat was 44 mm en de grootste opening 10,8 mm. Dus die 25% klopt hier wel. Ik heb de saxofoon nog niet gestemd, misschien kan het dan iets veranderen.

Bij het afstellen van kleppen begin ik met het bepalen van de dikte van de polsters. Dit kan je zien aan de stand waarin de klep en het toongat parallel zijn. Bij de meeste saxofoons is dat een mengsel 4,0 en 4,2 mm. Bij oude Franse saxofoons kom je vaak 3 mm tegen. Als je daar 4 mm in stopt dan krijgen ze een hele gedempte klank. Af en toe zie je 3,7 mm .

Het is net perfect, bij de Amati’s van rond 1970 heb je volgens deze methode 2 mm dikke polsters nodig. De fabriek gebruikte 4 mm polsters en drukte ze vast zodat er een enorme ring in  komt.
Na een paar jaar beginnen ze te lekken. Daarna krijgt de reparateur het probleem.

Omdat ik mijn polsters zelf maak kan ik de geschikte dikte erin lijmen. Daarna toonladders spelen en zoek ik met luisteren naar een afstelling  van kurk en vilt waarbij alle tonen zo zuiver mogelijk zijn en er geen grote veranderingen in klank voorkomen. Als ik die afstelling gevonden heb dan maak ik hem definitief.

Af en toe kom je saxofoons tegen waarbij je halverwege merkt dat je een ander soort mondstuk moet gebruiken. Bijvoorbeeld saxofoons die met een mondstuk met grote kamer gespeeld moeten worden.
De saxofoon is gebaseerd op technologie van 1810

Offline Windbuil

  • Member
  • *
  • Posts: 1.067
  • Gender: Male
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #3 on: 23 February 2021, 19:09:08 »
Leerzaam verslag, Drieternor.  Spelen en luisteren is natuurlijk de beste methode.
De wetenschap te ontdoen van romantiek is de romantiek van de wetenschap

Offline drietenor

  • met dubbele embouchure
  • Member
  • *
  • Posts: 1.793
  • anser custodis animus
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #4 on: 24 February 2021, 12:56:01 »
Voor de volledigheid nog een technisch detail over het afstellen van de afhankelijke kleppen.
Meestal werkt de volgende , voor de hand liggende afstelling:

Kurk (of schroefjes) tussen twee kleppen stel je zo af dat de kleppen tegelijkertijd dicht gaan.
Kurk dat de maximale hoogte van de regulerende kleppen bepaald afstellen op een rechte lijn van de onderkant van de polsters en het direct sturen van de gereguleerde klep. Hierbij gebruik ik de hoogte van het dikste kurk van de vorige afstelling.

Daarna zoeken naar de  “sweet spot” van het mondstuk op het kurk die de verschillende groepen afhankelijke kleppen gemeen hebben door de maximale uitslag af te stellen.
De saxofoon is gebaseerd op technologie van 1810

Offline Windbuil

  • Member
  • *
  • Posts: 1.067
  • Gender: Male
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #5 on: 24 February 2021, 17:42:21 »
Drietenor introduceert het bij mij onbekende begrip "sweet spot". Wat is dat Drietenor?
De wetenschap te ontdoen van romantiek is de romantiek van de wetenschap

Offline drietenor

  • met dubbele embouchure
  • Member
  • *
  • Posts: 1.793
  • anser custodis animus
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #6 on: 25 February 2021, 14:31:25 »
Sweet spot

Amerikaanse term voor de plaats op de kurk waar het mondstuk met het minst correctie van de embouchure het hele bereik van de saxofoon zuiver kan spelen. Het is geen vast punt en wat de minste correctie is, is ook heel subjectief.
De saxofoon is gebaseerd op technologie van 1810

Offline Windbuil

  • Member
  • *
  • Posts: 1.067
  • Gender: Male
Re: Subtone en openingshoek kleppen
« Reply #7 on: 25 February 2021, 17:35:07 »
Aahh, Dank je, Drietenor.  ik stem mijn sax altijd op de gegrepen G. Dat gaf in de pop-bandjes waarin ik speelde, een goed resultaat met mijn nogal neutrale embouchure.
De wetenschap te ontdoen van romantiek is de romantiek van de wetenschap