Vibrerende toon

[Amanda]

Hoe maken jullie deze?
Ik heb inmiddels zoveel verschillende manieren gehoord.

Zelf beweeg ik licht mijn onderkaak, maar ik hoor ook van veel mensen die met de ademsteun werken.
Dit krijg ik alleen op de dwarsfluit voor elkaar, maar op sax wil het nog niet lukken.

[Sonja]

ik speel ook sopraan, maar ik doe het liever met mn onderlip..als ik het met mn ademsteun gaat doen, krijg ik zo`n, uuuum..., "ouwemannen" geluid..(son hoop nu dat ze niemand voor het hoofd stoot ), dus met onderlip..dan komt het natuurlijker over..uiteraard baart oefening kunst, op wat voor manier je het ook doet uiteindelijk..

[Pieter]

Tegenwoordig is er nog maar een geaccepteerde methode en dat is idd door het bewegen van je onderkaak. Eerder werd gebruik gemaakt van keel, adem en lipvibrato. Dit zijn echter essentiele onderdelen waar je klankkwaliteit mee verkrijgt en het is juist de bedoeling dat deze zo stabiel mogelijk zijn. Waneer je onderkaak laat zakken en weer omhoog brengt verandert alleen de hoogte van je toon en dat is nu juist wat je wel wilt.
Je kunt dit oefenen door bv een toonladder te spelen, elke noot bv 2 tellen en met je onderkaak 2 x een puls te geven dus C(whahwhah), D(whahwhah) enzo naar boven en terug. Wanneer je dit comfortabel kunt doen kun je proberen 3 pulsen per tel te maken. Je zult wel merken dat hoe hoger de toon hoe moeilijker het gaat. De uitslag van die puls zal lange tijd erg groot zijn, je hebt dan dus een erg grof vibrato maar hoe langer je er mee bezig bent, en denk hierbij ook maar in een paar jaar, hoe kleiner en sneller je die puls kunt maken. De bedoeling is dat je je vibrato kunt aanpassen aan wat op een moment wenselijk is en dat vergt heeeeel veeeel oefening. Het ergste wat er is is een aantal saxofoonspelers die allemaal hun eigen vibrato zitten te spelen. Ook vraagt eigenlijk elk muziekstuk, elke noot zijn eigen vibrato.

[Daan]

Ik wil toch wat toevoegen op de reactie van Pieter.
Netzoal bij een normale toon is hierbij je ademsteun zeer belangrijk.

Als je die niet toepast zou je merken dat tijdens je vibrato een toontje hoort en telkens weg valt (echt letterlijk weg valt die toon...) dan krijg je geen wahwahwah maar wah   wah   wah enz.
Het kost inderdaad wat oefening, maar zodra je de slag te pakken hebt kan je het. Ga gewoon rustig (eventueel met een metronoom erbij) het oefenen, heel langzaam in het begin. En dan steeds een stukje sneller...
Vibrato wordt vooral toe gepast in de klassieke muziek (althans door mij...) soms in de Big Band op het eind dus de laatste noot voor een bepaalde uuh... spanning? Je moet het wel regelmatig doen, wat ik laast geleerd heb is dat je eerst gewoon je aanzet moet doen bij kwartnoten (ik speelde dan gewoon de vibrato door, maar dit kan wel bij achste noten).

3.1.9 Toonkwaliteit en vibrato

De saxofoon staat de muzikant toe een heel eigen geluid te ontwikkelen, dat anders dan van andere saxofonisten. Dit maakt de saxofoon tot een extreem artistiek instrument. Ook kan de saxofonist in zijn eigen geluid een heel scala van verschillende kleuren gebruiken die hem in staat stellen veel stijlen te spelen, barok tot hedendaagse muziek, van jazz tot pop…

Over de het geluid van de saxofoon bestaan dan ook verschillende opvattingen. Ondanks het jonge bestaan van de saxofoon zijn er toch verschillende scholen te onderscheiden. De Franse school geeft de voorkeur aan een helder geluid met een vrij snel vibrato, de Raschèr school daarentegen speelt met veel donkerder geluid en een langzamer vibrato. Het is belangrijk dat de leerling zich bewust wordt van de keuzes die hij zelf maakt over zijn eigen geluid. Natuurlijk worden die keuzes in de eerste instantie intuïtief genomen, maar door te weten hoe andere saxofonisten spelen, kan de leerling beslissen wat hem bevalt.

De toonkwaliteit wordt bepaald door het embouchure en de fysiek van de speler. De trillingen die de saxofoon produceert resoneren op een eigen manier in elk lichaam. Dit bepaalt het basisgeluid. Verder is het ‘randje’ van het geluid te beïnvloeden door gebruik te maken van de holtes in de mond en keel.

Experimenteer met lange noten en met langzame muzikale frases om de toonkwaliteit te ontwikkelen. Luister goed naar het geluid en leer om te verbeteren en veranderen, als dat nodig is, door de onderlip meer naar buiten of naar binnen te plaatsen, de boventanden meer naar voren of achteren te plaatsen en/of de opening van de keel te variëren.

Het is erg belangrijk om tijdens het werken aan de toonkwaliteit ook aan de stemming te werken. De leerling mag geen tonen onthouden die wel goed klinken, maar te hoog of te laag zijn. Daarom moet de leerling zich de toon voorstellen voordat die klinkt. Af en toe zou de leraar de leerling met wat basale solfège in aanraking kunnen brengen.

 

Vibrato is een kenmerk van de saxofoontoon. Marcel Mule, een belangrijke saxofoonpionier,  zegt over het vibrato:

 

“Het vibrato, indien goed gebruikt, voegt een verfijnde dimensie aan de sonoriteit van de saxofoon toe, die voor een glorieuze expressieve toon zorgt […] Het (vibrato) is natuurlijk, we worden omgeven door golven. Het vibrato van de saxofoon zorgt voor dat essentiële element van expressie dat nodig is voor de succesvolle interpretatie van muziek.” (Marcel Mule, His Life and the Saxophone, Eugene Rousseau, 1982, vertaling Ties H. Mellema)

 

Vibrato op een saxofoon maak je door een noot te variëren in toonhoogte op zo’n manier dat de oorspronkelijk toonhoogte herkenbaar blijft. Grafisch weergegeven gebeurt dat bij voorkeur volgens een sinusgolf. De snelheid en de amplitude worden bepaald door de afstand tussen het riet en het mondstuk te vergroten (toon wordt lager), en te verkleinen (toon wordt hoger). Ook verandert de mondholte bij deze beweging, vibrato wordt namelijk gemaakt door de onderkaak naar boven en beneden te bewegen.

 

Hoewel de snelheid en amplitude worden bepaald door de persoonlijke smaak en voorkeur van de speler is het toch verstandig het vibrato ‘droog’ te oefenen. Zet een metronoom op een laag tempo, een speel één vibratogolf per slag. Verhoog het tempo door twee golven per slag te maken, dan drie, et cetera. Doe de oefening in alle registers en liefst op alle noten.

(Meer informatie over technieken uit het leerplan van Ties Mellema: Klik hier!

En kan iemand mij uitleggen waarom je vibrato niet zou kunnen toepassen op oude saxofoons (dan bedoel ik dus de saxofoons die bijvoorbeeld door A. Sax zijn gemaakt...)

[the martin]

En kan iemand mij uitleggen waarom je vibrato niet zou kunnen toepassen op oude saxofoons (dan bedoel ik dus de saxofoons die bijvoorbeeld door A. Sax zijn gemaakt...)

Ik zou niet weten waarom die niet mogelijk zou zijn...

[Oliver]

Overigens zei mijn docent dat je de eerste 5 jaar beter dit
soort dingen NIET kunt doen.
Je zou je spieren nodig voor een goede embrouchure verkeerd trainen.
Kan ik me iets bij voorstellen.
Maar misschien oefenen de meesten in dit topic al meer dan 5 jaar. Groeten Oliver

[Pieter]

Daar ben ik het helemaal mee eens. Ik zie vaak mensen die niet zo lang en veel spelen zich helemaal storten op alle trucjes, geluidjes en speciale technieken die je op een sax kunt doen terwijl je je de eerste jaren, en dan denk ik eerder in 5 a 10 jaar, beter kunt richten op de basistechnieken zoals het verkrijgen van een goede ademsteun, in alle omstandigheden, mooie klank, juiste klankvoorstelling, goede embouchure, goede motoriek. En dat allemaal terwijl je een stuk muziek speelt, dus niet alleen tijdens de riedeltjes die je laat horen voordat de repetitie aanvangt.
Die Ties weet echt wel waar hij over schrijft. Het is alleen ook wel belangrijk goed te lezen wat er staat. Ademsteun, toonkwaliteit, toonhoogte en vibrato zijn verschillende aandachtsgebieden. De eerste 3 heb je altijd bij alles nodig en voor vibrato, of  andere speciale technieken, kun je kiezen. Je moet er voor zorgen dat je speciale technieken nooit gebruikt om je gebrek aan basistechniek te verhullen.
Ik heb wel eens iemand horen slaptongen omdat hij geen staccato kon spelen, nou dat is echt geen gehoor en niemand staat op zo'n moment te kijken van Jee...wat kun jij goed slaptongen.

[Daan]

Daar ben ik het helemaal mee eens. Ik zie vaak mensen die niet zo lang en veel spelen zich helemaal storten op alle trucjes, geluidjes en speciale technieken die je op een sax kunt doen terwijl je je de eerste jaren, en dan denk ik eerder in 5 a 10 jaar, beter kunt richten op de basistechnieken zoals het verkrijgen van een goede ademsteun, in alle omstandigheden, mooie klank, juiste klankvoorstelling, goede embouchure, goede motoriek. En dat allemaal terwijl je een stuk muziek speelt, dus niet alleen tijdens de riedeltjes die je laat horen voordat de repetitie aanvangt.
Die Ties weet echt wel waar hij over schrijft. Het is alleen ook wel belangrijk goed te lezen wat er staat. Ademsteun, toonkwaliteit, toonhoogte en vibrato zijn verschillende aandachtsgebieden. De eerste 3 heb je altijd bij alles nodig en voor vibrato, of andere speciale technieken, kun je kiezen. Je moet er voor zorgen dat je speciale technieken nooit gebruikt om je gebrek aan basistechniek te verhullen.
Ik heb wel eens iemand horen slaptongen omdat hij geen staccato kon spelen, nou dat is echt geen gehoor en niemand staat op zo'n moment te kijken van Jee...wat kun jij goed slaptongen.

Niet alleen Ties maar ook zo te lezen weet iemand genaamd Pieter waar hij over schrijft...

ik snap er niks van :roll:

Komt nog wel (hopelijk).

[Jannerd]

Wat is slaptongen?  

[Daan]

zo'n techniek met een klein pop geluidje, lastig om te oefenen.
Je moet met je tong een soort van vacuuum creeeren op je rietje waarbij je een  'tak' hoort... Ik kan het niet goed... Het is volgens mij beter te oefenen op lage noten, en ook beter op een sax met een groter rietje? (dus bv. bariton).

Dat vind ik trouwens een techniek waar aan je echt niets aan hebt...
Op een liedje komt het heel soms voor (ookal wordt het door profs gedaan) maar ik vind het gewoon niet klinken.

[Amanda]

Ik ken het geluid ook.
Zelf is het me nog nooit gelukt, maar ik moet zeggen dat ik er ook nooit echt moeite voor heb gedaan.
Maar met vibrato spelen dus wel.
Vind ik een stuk mooier, mits een muziekstuk het toelaat natuurlijk

Oliver: daar heb je helemaal gelijk in.
Ik vind dat je je sax eerst onder controle moet hebben qua embrouchure voor je dit soort dingen gaat doen.
Is net als met autorijden, als je nog niet goed kan sturen ga je ook niet meteen schakelen

[Smelly Jelly]

hehehe  ik gebruik het vaak om zangers, drummers en ander gespuis op onberekenbare momenten te laten schrikken :twisted: